गोवा सरकार अग्निशमन व आपत्कालीन सेवा संचालनालयातर्फे
गवताच्या आगी म्हणजे काय?
गवताच्या आगी, ज्याला वणवा किंवा बुशफायर असेही म्हणतात, ही अनियंत्रित आग आहे जी प्रामुख्याने कोरड्या गवत, वनस्पती आणि झुडुपांमधून पसरते. या आगी सामान्यतः जलद गतीने पसरतात आणि लवकर पसरू शकतात, विशेषतः कोरड्या हवामान, उच्च वारे आणि मुबलक इंधन (जसे की उंच, कोरडे गवत किंवा झुडुपे) असलेल्या भागात. गवताच्या आगी ग्रामीण आणि शहरी दोन्ही भागात होऊ शकतात, परंतु त्या बहुतेकदा खुल्या शेतात, जंगलात आणि गवताळ प्रदेशात दिसतात.
-
गोव्यात गवताच्या आगी:
उष्णकटिबंधीय हवामान आणि विविध भूदृश्यांसह, गवताच्या आगीसह विविध पर्यावरणीय धोके अनुभवतात. कोरड्या हंगामात, सामान्यतः नोव्हेंबर ते मे दरम्यान, जेव्हा कमी पाऊस आणि उच्च तापमानामुळे गवत आणि वनस्पती सुकतात तेव्हा राज्याला गवताच्या आगींचा धोका असतो. या आगी खुल्या शेतात, रस्त्याच्या कडेला, ग्रामीण भागात आणि जंगलांजवळ किंवा शेतजमिनीजवळ येऊ शकतात.
-
गोव्यात गवताच्या आगी:
हंगामी: गोव्यात काही महिन्यांत कोरडे हवामान असते, ज्यामुळे गवताच्या आगीसाठी अनुकूल परिस्थिती निर्माण होऊ शकते.
नैसर्गिक आणि मानवी कारणे: गोव्यात गवताला आग लागणे हे नैसर्गिक कारणांमुळे होऊ शकते जसे की वीज पडणे किंवा सिगारेटची निष्काळजीपणे विल्हेवाट लावणे, शेती जाळणे किंवा अगदी जाळपोळ करणे.
जोखीम क्षेत्रे: गोव्यातील ग्रामीण आणि कृषी क्षेत्रे, विशेषतः किनारी प्रदेश आणि कोरडे गवत आणि झुडुपे असलेले क्षेत्र, गवताला आग लागण्याची शक्यता जास्त असते. याव्यतिरिक्त, कोरड्या हंगामात जंगलांजवळील भाग किंवा पश्चिम घाटांना धोका असतो.
गवताळ आगीचे धोके
गवताच्या आगी सुरुवातीला लहान वाटत असल्या तरी त्या लवकर वाढू शकतात, ज्यामुळे अनेक धोके निर्माण होतात:
-
जलद प्रसार:
वारा, कोरडी वनस्पती आणि उंचवट्यांमुळे गवताच्या आगी वेगाने पसरू शकतात. एकदा आग लागली की, ती खूप कमी वेळात मोठ्या भागात पसरू शकते, ज्यामुळे घरे, पायाभूत सुविधा आणि वन्यजीव धोक्यात येऊ शकतात.
-
मालमत्तेचे नुकसान:
जशी आग पसरते तसतसे ते पिके, घरे, वाहने आणि पायाभूत सुविधा नष्ट करू शकतात. गोव्यातील ग्रामीण समुदाय आणि शेतकरी अशा नुकसानांना विशेषतः असुरक्षित आहेत.
-
जीवनाला धोका:
जर गवताच्या आगी आटोक्यात आणल्या नाहीत तर त्या जीवितहानीला धोका निर्माण करू शकतात. आगीच्या झोनजवळ किंवा आत अडकलेल्या लोकांना गंभीर भाजणे किंवा मृत्यू देखील होऊ शकतात. धूर आणि राख श्वास घेतल्याने श्वसनाचे प्रश्न देखील उद्भवू शकतात.
-
परिसंस्थेचे नुकसान:
गवताच्या आगीमुळे नैसर्गिक अधिवास नष्ट होऊ शकतात, ज्यामुळे वन्यजीव धोक्यात येतात आणि परिसंस्था विस्कळीत होतात. वनस्पती आणि मातीच्या गुणवत्तेवर देखील परिणाम होऊ शकतो, ज्यामुळे दीर्घकालीन पर्यावरणीय परिणाम होऊ शकतात.
-
आरोग्याचे धोके:
गवताच्या आगीदरम्यान सोडण्यात येणारा धूर आणि कण श्वसनाच्या समस्या, डोळ्यांची जळजळ आणि दम्यासारख्या परिस्थिती वाढवू शकतात. मुले, वृद्ध आणि श्वसनाचे आजार असलेल्या लोकांसारख्या असुरक्षित लोकसंख्येला जास्त धोका असतो.
तुमचा धोका जाणून घ्या
स्वतःचे, तुमच्या मालमत्तेचे आणि पर्यावरणाचे रक्षण करण्यासाठी गवताच्या आगीशी संबंधित धोके समजून घेणे आवश्यक आहे. येथे विचारात घेण्यासारखे घटक आहेत:
-
स्थान:
जर तुम्ही ग्रामीण भागात, शेतांजवळ, शेतजमिनीजवळ किंवा जंगलांजवळ राहत असाल तर तुम्हाला गवताच्या आगीचा सामना करण्याचा धोका जास्त असतो. गोव्याचे कृषी क्षेत्र आणि पश्चिम घाटाच्या जवळील भाग विशेषतः कोरड्या हंगामात असुरक्षित असतात.
-
हवामान परिस्थिती:
तापमान जास्त असते, आर्द्रता कमी असते आणि जोरदार वारे असतात तेव्हा गवताच्या आगी लागण्याची शक्यता जास्त असते. कोरडे ऋतू, विशेषतः नोव्हेंबर ते मे या काळात, हा धोका वाढवतात.
-
वनस्पती:
तुमच्या सभोवतालच्या वनस्पतींचा प्रकार महत्त्वाचा आहे. कमी आर्द्रतेसह कोरडे गवत, झुडुपे आणि झाडे आगीला इंधन देऊ शकतात. दाट झाडी असलेले क्षेत्र, विशेषतः जंगली किंवा शेती क्षेत्रांमध्ये, जास्त धोका असतो.
-
मानवी क्रियाकलाप:
शेत उघड्यावर जाळणे, टाकून दिलेले सिगारेटचे तुकडे आणि आग लावू शकणाऱ्या यंत्रसामग्रीचा वापर यासारखे निष्काळजी मानवी वर्तन गवताच्या आगीची शक्यता वाढवते.
गवताळ आगीच्या सूचना आणि इशारे
गोव्यात, गवताळ आगीच्या सूचनांसाठी कोणतीही विशिष्ट राष्ट्रीय प्रणाली नसली तरी, काही प्रणाली आणि स्थानिक अधिकारी आगीच्या धोक्यांबद्दल आणि गवताळ आगींना कारणीभूत ठरू शकणाऱ्या हवामान परिस्थितींबद्दल इशारे आणि सूचना देतात:
-
हवामानविषयक सूचना:
भारतीय हवामान विभाग (IMD) उच्च तापमान, कोरडी परिस्थिती आणि वाऱ्याच्या वेगांबद्दल हवामानविषयक सूचना देतो ज्यामुळे आगीचा धोका वाढू शकतो.
-
स्थानिक अधिकाऱ्यांकडून आगीच्या सूचना:
स्थानिक अग्निशमन विभाग किंवा राज्य आपत्ती व्यवस्थापन प्राधिकरण (SDMA) आगीच्या उच्च धोक्याबद्दल चेतावणी देऊ शकतात, विशेषतः कोरड्या काळात आणि वाऱ्याचा वेग जास्त असलेल्या दिवसांमध्ये.
-
वन आणि कृषी चेतावणी:
गोवा वन विभाग आणि कृषी विभाग आगीच्या सूचना जारी करू शकतात, विशेषतः कोरड्या वनस्पती असलेल्या भागात किंवा नियंत्रित ज्वलनशील क्रियाकलापांदरम्यान.
-
सोशल मीडिया आणि बातम्या:
स्थानिक मीडिया आउटलेट्स आणि सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म चालू असलेल्या आगींबद्दल अपडेट आणि चेतावणी देऊ शकतात, विशेषतः जास्त आगीच्या काळात. ऋतू.
-
माहिती कशी ठेवावी:
-
भारतीय हवामान विभाग आणि स्थानिक हवामान अद्यतनांचे अनुसरण करा:
भारतीय हवामान विभाग (IMD) कडून (विशेषतः कोरड्या सरी, उच्च तापमान आणि वाऱ्याच्या परिस्थितीबद्दल) नवीनतम हवामान अंदाजांबद्दल अपडेट रहा.
-
स्थानिक बातम्यांचे निरीक्षण करा:
तुमच्या क्षेत्रातील कोणत्याही सक्रिय गवताच्या आगी किंवा आगीशी संबंधित जोखमींबद्दल स्थानिक बातम्या आणि अधिकाऱ्यांकडून घोषणांचा मागोवा ठेवा.
-
आणीबाणी सूचना:
आगीच्या धोक्यांबद्दल किंवा चालू असलेल्या आगींबद्दल रिअल-टाइम माहिती मिळविण्यासाठी गोवा राज्य आपत्ती व्यवस्थापन प्राधिकरण (SDMA) किंवा स्थानिक अग्निशमन विभागांकडून आपत्कालीन सूचनांसाठी साइन अप करा.
-
समुदाय नेटवर्क:
ग्रामीण आणि कृषी क्षेत्रातील गवताच्या आगींसह आपत्कालीन परिस्थितींबद्दल रिअल-टाइम अपडेट्स शेअर करणाऱ्या स्थानिक समुदाय नेटवर्क किंवा व्हॉट्सअॅप ग्रुपचा भाग व्हा.
गवताळ आगी दरम्यान काय करावे आणि काय करू नये
-
करण्या:
-
माहिती मिळवा: आगीच्या सूचनांसाठी हवामान परिस्थिती आणि स्थानिक बातम्यांचे निरीक्षण करा. आगीच्या धोक्याची जाणीव ठेवा, विशेषतः कोरड्या आणि वादळी काळात.
-
आग लागण्याचे प्रकार घडवा: जर तुम्ही ग्रामीण भागात राहत असाल किंवा शेतात किंवा जंगलाजवळ मालमत्ता असेल, तर आग तुमच्या मालमत्तेत पसरू नये म्हणून अग्निरोधक (वनस्पती नसलेले मोकळे क्षेत्र) तयार करा.
-
आणीबाणीचे प्रकार घडवा: पाणी, टॉर्च, प्रथमोपचार किट, औषधे आणि पोर्टेबल फोन चार्जर यासारख्या आवश्यक वस्तूंसह आपत्कालीन किट तयार ठेवा.
-
स्थलांतराचे आदेश पाळा: जर स्थानिक अधिकाऱ्यांनी निर्वासन आदेश दिले तर तुमची मालमत्ता ताबडतोब सोडा आणि नियुक्त सुरक्षित क्षेत्रात जा. आगीत अडकू नये म्हणून बाहेर काढण्याचे मार्ग पाळा.
-
अग्निरोधक बांधकाम साहित्य वापरा: जर तुम्ही आग लागण्याची शक्यता असलेल्या भागात घर बांधत असाल किंवा नूतनीकरण करत असाल, तर आगीचे नुकसान कमी करण्यासाठी छप्पर आणि भिंतींसाठी आग प्रतिरोधक साहित्य वापरण्याचा विचार करा.
-
अग्नि सुरक्षा शिक्षण: कुटुंबातील सदस्यांना, विशेषतः मुलांना अग्निसुरक्षा उपायांबद्दल शिक्षित करा, ज्यात अग्निशामक यंत्रे कशी वापरावीत आणि आग लागल्यास काय करावे याबद्दल शिक्षित करा.
-
करू नका:
-
घाबरू नका: शांत रहा आणि आपत्कालीन नियमांचे पालन करा. घाबरून गेल्यास आपत्कालीन परिस्थितीत माहितीपूर्ण निर्णय घेणे कठीण होऊ शकते.
-
एकट्याने आग विझवण्याचा प्रयत्न करू नका: जर आग मोठी असेल तर ती स्वतः विझवण्याचा प्रयत्न करू नका. अग्निशमन व्यावसायिक आणि आपत्कालीन प्रतिसादकर्त्यांवर सोपवा.
-
अग्निशामक क्षेत्रातून प्रवास करू नका: जर तुमच्या परिसरात आग लागली असेल तर बाधित भागातून प्रवास करणे टाळा. धूर आणि कचरा दृश्यमानता अस्पष्ट करू शकतात आणि रस्ते अवरोधित किंवा असुरक्षित असू शकतात.
-
खुल्या ज्वाला वापरू नका: कोरड्या परिस्थितीत, कॅम्पफायर किंवा जाळणारा कचरा यासारख्या उघड्या ज्वाला वापरणे टाळा. तसेच, कोरड्या जागी सिगारेटचे तुकडे टाकणे टाळा.
-
आग तुमच्यापर्यंत पोहोचण्याची वाट पाहू नका: आग तुमच्या मालमत्तेपर्यंत पोहोचण्याची वाट पाहू नका. जर तुम्हाला इशारा मिळाला तर लवकर रिकामा करा.
-
आपत्कालीन प्रवेश मार्ग अवरोधित करू नका: आपत्कालीन वाहनांना तुमच्या मालमत्तेपर्यंत आणि आजूबाजूच्या भागात स्पष्ट प्रवेश आहे याची खात्री करा. पार्क केलेल्या गाड्या किंवा इतर अडथळे असलेले रस्ते अवरोधित करू नका.
- निष्कर्ष:
गवताच्या आगी विनाशकारी असू शकतात, विशेषतः गोव्यासारख्या कोरड्या भागात, जिथे उच्च तापमान, कोरडी वनस्पती आणि मानवी क्रियाकलाप यांचे संयोजन आगीच्या उद्रेकासाठी आदर्श परिस्थिती निर्माण करू शकते. धोके समजून घेणे, हवामानाच्या पद्धतींबद्दल माहिती ठेवणे आणि सुरक्षा प्रोटोकॉलचे पालन करणे तुम्हाला गवताच्या आगीपासून स्वतःचे संरक्षण करण्यास आणि तयारी करण्यास मदत करू शकते. सतर्क राहून आणि सक्रिय राहून, तुम्ही तुमचा धोका कमी करू शकता आणि तुमच्या कुटुंबाची आणि समुदायाची सुरक्षितता सुनिश्चित करू शकता.
आमच्याशी संपर्क साधा
📧 ईमेल: dir-fire.goa@nic.in
(+91) 7391047132 101 / 112
2225500 / 2423101 / 2425101 / 2455400