गोवा सरकार अग्निशमन व आपत्कालीन सेवा संचालनालयातर्फे

संरचनेत आगी

गोव्यात इमारतींना आग

संरचनेत आग म्हणजे इमारतीमध्ये, निवासी, व्यावसायिक किंवा औद्योगिक मालमत्तांसह, होणारी कोणतीही आग. या आगी विविध स्रोतांपासून सुरू होऊ शकतात, जसे की सदोष विद्युत प्रणाली, स्वयंपाक अपघात, जाळपोळ, गरम उपकरणे किंवा वीज पडणे यासारख्या नैसर्गिक आपत्ती. संरचनेत आगीच्या धोक्यांमध्ये ज्वाला आणि धूर यांचा जलद प्रसार समाविष्ट आहे, ज्यामुळे मालमत्तेचे महत्त्वपूर्ण नुकसान, दुखापत किंवा मृत्यू होऊ शकतो.

संरचनेत आगींमध्ये सामान्यतः केवळ इमारतीतील साहित्य (जसे की लाकूड, धातू आणि काँक्रीट) जाळणेच नव्हे तर आतील सामग्रीमुळे - जसे की फर्निचर, इलेक्ट्रॉनिक्स, रसायने आणि ज्वलनशील द्रवपदार्थ - देखील महत्त्वपूर्ण धोके निर्माण करतात. नुकसान आणि जीवितहानी कमी करण्यासाठी अग्निशमन दलाच्या कर्मचाऱ्यांची जलद कारवाई आणि वेळेवर स्थलांतर करणे आवश्यक आहे.

  • गोव्यात संरचनेत आग:

गोव्यात, संरचनेत आगी ही एक महत्त्वाची चिंता आहे, विशेषतः शहरी आणि ग्रामीण भागात, जिथे जलद शहरीकरणामुळे दाट गर्दी असलेल्या इमारती बांधल्या जात आहेत, अनेकदा अपुरे अग्निसुरक्षा उपाय असतात. गोव्यात इमारतींना आग लागण्याची मुख्य कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:

विद्युत आग: निवासी आणि व्यावसायिक इमारतींमध्ये आग लागण्याची सामान्य कारणे सदोष वायरिंग, ओव्हरलोडेड सर्किट आणि जुने विद्युत प्रणाली आहेत.

स्वयंपाकघरात अयोग्य स्वयंपाक किंवा गॅस गळतीमुळे इमारतींना आग लागू शकते, विशेषतः रेस्टॉरंट्स किंवा घरांमध्ये.

जाळपोळ: अनेकदा खराब देखरेख केलेल्या किंवा सोडून दिलेल्या इमारतींमध्ये जाणूनबुजून आग लावणे हा ग्रामीण आणि शहरी दोन्ही भागात धोका आहे.

रासायनिक आग: औद्योगिक क्षेत्रांमध्ये किंवा गोदामांमध्ये, रसायने आणि ज्वलनशील द्रवपदार्थ चुकीच्या पद्धतीने हाताळले किंवा अयोग्यरित्या साठवले तर आगींमध्ये योगदान देऊ शकतात.

ज्वलनशील साहित्य: काही भागात, इमारतींमध्ये पुरेसा अग्निरोधक किंवा इमारतींमध्ये पुरेशी जागा नसू शकते, ज्यामुळे त्यांना आगीच्या धोक्यांचा धोका जास्त असतो.

  • गोव्यातील प्रमुख जोखीम क्षेत्रे:

शहरी क्षेत्रे: शहरांमध्ये, दाट गर्दी असलेल्या इमारती, विशेषतः जुन्या इमारती, जुन्या विद्युत वायरिंगमुळे किंवा अग्निसुरक्षा उपायांच्या अभावामुळे इमारतींना आगीचा धोका जास्त असू शकतो.

ग्रामीण क्षेत्रे: गावे आणि शेती क्षेत्रात, लाकूड आणि गवत यासारख्या ज्वलनशील पदार्थांपासून बनवलेल्या इमारती सामान्य आहेत आणि लवकर आग लावू शकतात.

पर्यटन स्थळे आणि हॉटेल्स: गोव्याच्या भरभराटीच्या पर्यटन उद्योगाचा अर्थ असा आहे की अनेक हॉटेल्स आणि रिसॉर्ट्समध्ये पुरेशा अग्निसुरक्षा पायाभूत सुविधांचा अभाव असू शकतो, ज्यामुळे पाहुणे आणि कर्मचारी धोक्यात येऊ शकतात.

इमारतीतील आगीचे धोके

संरचनेच्या आगीमुळे जीवित आणि मालमत्तेला अनेक धोके निर्माण होतात, जसे की:

अग्नि सँडेस: आगीमुळे जीवितहानी होण्याचा धोका असतो, विशेषतः धूर श्वासोच्छवासामुळे, भाजल्यामुळे आणि संरचना कोसळल्याने. 

मालमत्तेचे नुकसान: आगीमुळे इमारती, फर्निचर आणि वैयक्तिक वस्तू नष्ट होतात, ज्यामुळे मोठ्या प्रमाणात आर्थिक नुकसान होण्याची शक्यता असते. आग पसरल्यास ते आसपासच्या मालमत्तेचे देखील नुकसान करू शकतात.

विषारी धूर: संरचनेच्या आगीतून निघणाऱ्या धुरात कार्बन मोनोऑक्साइड, हायड्रोजन सायनाइड आणि इतर हानिकारक वायू सारखे धोकादायक रसायने असू शकतात ज्यामुळे श्वसन समस्या, दिशाभूल आणि मृत्यू देखील होऊ शकतो.

आगीचा प्रसार: इमारतीच्या एका भागात आग लागल्यास, ती संरचनेच्या इतर भागात लवकर पसरू शकते, विशेषतः जर तेथे पुरेसे अग्निरोधक किंवा अग्निरोधक साहित्य नसेल तर.

सेवांमध्ये व्यत्यय: आगीमुळे वीज, पाणीपुरवठा आणि दूरसंचार प्रणालीसारख्या आवश्यक सेवांमध्ये व्यत्यय येऊ शकतो, ज्यामुळे रहिवासी आणि व्यवसायांचे जीवन प्रभावित होते.

तुमचा धोका जाणून घ्या

संरचनेत आग लागण्याचा धोका समजून घेणे अनेक घटकांवर अवलंबून असते:

इमारतीचा प्रकार आणि साहित्य:

लाकडी किंवा गवताच्या रचना: लाकूड, गवत आणि कागद यांसारख्या ज्वलनशील पदार्थांपासून बनवलेल्या इमारतींना आग लागण्याचा धोका जास्त असतो.

जुन्या पायाभूत सुविधा: जुन्या इमारतींमध्ये जुनी विद्युत प्रणाली असू शकते किंवा आधुनिक अग्निशमन प्रणालींचा अभाव असू शकतो, ज्यामुळे त्या अधिक असुरक्षित बनतात.

उंच इमारती: दाट लोकवस्ती असलेल्या शहरी भागात, मर्यादित प्रवेश आणि वरच्या मजल्यांवर आग आटोक्यात आणण्याच्या अडचणींमुळे उंच इमारती अग्निशमनासाठी आव्हाने निर्माण करू शकतात.

विद्युत सुरक्षा: अयोग्य वायरिंग, ओव्हरलोडेड सर्किट किंवा सदोष उपकरणे वाढतात. विद्युत आगीची शक्यता. ज्या भागात वीज मोठ्या प्रमाणात वापरली जाते (उदा. औद्योगिक क्षेत्रे, व्यावसायिक केंद्रे) त्यांना जास्त धोका असू शकतो.

स्वयंपाक आणि गरम करण्याचे स्रोत: गॅस गळती, सदोष स्वयंपाकघर उपकरणे किंवा स्पेस हीटर सारख्या गरम उपकरणांमुळे निवासी घरे आणि व्यावसायिक इमारतींमध्ये आग लागू शकते. अधिक पारंपारिक स्वयंपाक पद्धती किंवा खराब देखभाल केलेले स्वयंपाकघर असलेले क्षेत्र विशेषतः असुरक्षित असतात.

अग्निसुरक्षा उपकरणांचा अभाव: कार्यरत अग्निशामक अलार्म, अग्निशामक यंत्रे, स्प्रिंकलर आणि योग्य आपत्कालीन निर्गमन मार्गांचा अभाव आगीदरम्यान जीवितहानी होण्याचा धोका वाढवतो.

हवामान आणि बाह्य घटक: कोरड्या हवामानात, आग अधिक सहजपणे पसरू शकते, विशेषतः जर इमारत मोकळ्या शेतात किंवा जंगली क्षेत्राजवळ असेल.

स्ट्रक्चर फायर अलर्ट आणि इशारे

गोव्यासह भारतात इमारतींना लागलेल्या आगींसाठी विशिष्ट देशव्यापी अलर्ट सिस्टम नसली तरी, माहिती ठेवण्याचे काही मार्ग आहेत:

अग्निशमन विभागाचे अलर्ट: गोवा अग्निशमन आणि आपत्कालीन सेवा आगीचा उद्रेक झाल्यास, विशेषतः औद्योगिक किंवा निवासी आगींना बळी पडणाऱ्या भागात, चेतावणी देऊ शकतात. धोकादायक परिस्थितीत सुरक्षा सूचना जारी करण्याची जबाबदारी अग्निशमन विभागांवर देखील आहे.

हवामान सूचना: भारतीय हवामान विभाग (IMD) उष्णतेच्या लाटेचा किंवा कोरड्या हवामानाचा इशारा देऊ शकतो, ज्यामुळे आगीचा प्रादुर्भाव वाढू शकतो, विशेषतः ग्रामीण भागात.

स्थानिक बातम्या: स्थानिक वर्तमानपत्रे, वृत्तवाहिन्या आणि ऑनलाइन प्लॅटफॉर्म अनेकदा या प्रदेशात सुरू असलेल्या आगी आणि आगीच्या धोक्यांबद्दल वृत्तांकन करतील, विशेषतः जर आगीमुळे लक्षणीय नुकसान झाले असेल.

समुदाय नेटवर्क: समुदाय गट आणि स्थानिक आपत्ती व्यवस्थापन संस्था अलर्ट जारी करू शकतात आणि जागरूकता मोहिमा आयोजित करू शकतात, विशेषतः आगीप्रवण क्षेत्रांमध्ये.

  • माहिती कशी ठेवावी:

स्थानिक अधिकाऱ्यांशी संपर्कात रहा: चालू ठेवा गोवा अग्निशमन आणि आपत्कालीन सेवा आणि स्थानिक महानगरपालिका कार्यालयांकडून घोषणा आणि सूचनांसह.

हवामान आणि आगीच्या परिस्थितीचे निरीक्षण करा: आगीचा धोका वाढवू शकणाऱ्या हवामानाशी संबंधित परिस्थितींसाठी (जसे की कोरडे हवामान, उच्च तापमान किंवा वाऱ्याची परिस्थिती) IMD कडून अपडेट्सचे अनुसरण करा.

बातम्या आणि सोशल मीडिया: आगीच्या सूचना आणि निर्वासन योजनांसाठी स्थानिक बातम्या चॅनेल, सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म आणि आपत्कालीन अॅप्सद्वारे अपडेट रहा.

अग्निसुरक्षा योजना आणि कवायती: तुमच्या इमारतीत किंवा समुदायाकडे अग्निसुरक्षा योजना आहे का ते तपासा. नियमित अग्निसुरक्षा कवायतींमध्ये सहभागी व्हा आणि आपत्कालीन बाहेर पडण्याचे मार्ग तुम्हाला माहित आहेत याची खात्री करा.

इमारतीला आग लागल्यास काय करावे आणि काय करू नये

  • करण्याचे मार्ग:

  • ताबडतोब बाहेर पडा: जर तुम्हाला आग लागली किंवा अलार्म ऐकू आला तर इमारत ताबडतोब रिकामी करा. बाहेर पडण्यास उशीर करू नका.

  • अग्निशामक यंत्रे वापरा: जर आग लहान आणि आटोक्यात असेल तर ती नियंत्रित करण्यासाठी अग्निशामक यंत्र वापरा. ​​जर तुम्ही प्रशिक्षित असाल आणि आग वेगाने पसरत नसेल तरच हे करून पहा.

  • आणीबाणी सेवांना कॉल करा: आग लागल्यास ताबडतोब अग्निशमन विभागाला (गोव्यात १०१ डायल करा) कॉल करा. तुमचा पत्ता आणि आगीचे स्थान आणि तीव्रतेची माहिती द्या.

  • मागील दरवाजे बंद करा: बाहेर काढताना, आग पसरण्यापासून रोखण्यासाठी दरवाजे बंद करा, परंतु दरवाजे लॉक करू नका.

  • आपत्कालीन निर्गमन मार्ग जाणून घ्या: इमारतीच्या आपत्कालीन निर्गमन मार्गांशी स्वतःला परिचित करा आणि नेहमीच एक निर्गमन योजना तयार ठेवा.

  • स्मोक डिटेक्टर तपासा: नियमितपणे स्मोक अलार्म तपासा आणि त्यांच्या बॅटरी बदला. सर्व अग्निसुरक्षा उपकरणे कार्यरत असल्याची खात्री करा.

  • करू नका:

  • लिफ्ट वापरू नका: आगीच्या वेळी कधीही लिफ्ट वापरू नका; त्या खराब होऊ शकतात आणि तुम्हाला अडकवू शकतात. नेहमी पायऱ्या वापरा.

  • इमारतीत पुन्हा प्रवेश करू नका: एकदा रिकामा केल्यानंतर, अधिकाऱ्यांनी परवानगी देईपर्यंत कोणत्याही कारणास्तव इमारतीत पुन्हा प्रवेश करू नका.

  • आग लागण्याचे मार्ग रोखू नका: सर्व आपत्कालीन मार्ग आणि मार्ग अडथळ्यांपासून दूर ठेवा. फर्निचर किंवा इतर वस्तूंनी बाहेर पडण्याचे मार्ग रोखू नका.

  • घाबरू नका: आपत्कालीन परिस्थितीत शांत रहा आणि इतरांना, विशेषतः मुले, वृद्ध आणि अपंगांना सुरक्षितपणे बाहेर काढण्यास मदत करा.

  • मोठ्या आगीशी लढू नका: जर आग खूप मोठी असेल किंवा वेगाने पसरत असेल तर ती स्वतः विझवण्याचा प्रयत्न करू नका. ताबडतोब बाहेर पडा आणि अग्निशमन व्यावसायिकांवर सोपवा.

    • निष्कर्ष:

गवताच्या आगी विनाशकारी असू शकतात, विशेषतः गोव्यासारख्या कोरड्या भागात, जिथे उच्च तापमान, कोरडी वनस्पती आणि मानवी क्रियाकलाप यांचे संयोजन आगीच्या उद्रेकासाठी आदर्श परिस्थिती निर्माण करू शकते. धोके समजून घेणे, हवामानाच्या पद्धतींबद्दल माहिती ठेवणे आणि सुरक्षा प्रोटोकॉलचे पालन करणे तुम्हाला गवताच्या आगीपासून स्वतःचे संरक्षण करण्यास आणि तयारी करण्यास मदत करू शकते. सतर्क राहून आणि सक्रिय राहून, तुम्ही तुमचा धोका कमी करू शकता आणि तुमच्या कुटुंबाची आणि समुदायाची सुरक्षितता सुनिश्चित करू शकता.

Accessibility Toolbar