हझमत म्हणजे धोकादायक पदार्थ, जे आरोग्य, मालमत्ता किंवा पर्यावरणाला धोका निर्माण करणारे पदार्थ आहेत. हे पदार्थ घन, द्रव किंवा वायू स्वरूपात असू शकतात आणि त्यात विषारी रसायने, ज्वलनशील पदार्थ, किरणोत्सर्गी पदार्थ किंवा जैविक घटक असू शकतात. या पदार्थांच्या वाहतूक, साठवणूक किंवा वापरादरम्यान हझमतच्या घटना घडू शकतात आणि त्यामुळे सांडणे, स्फोट, आग किंवा दूषितता होऊ शकते.
गोव्यात हझमत:
गोव्यात रासायनिक कारखाने, तेल डेपो, खाणकाम आणि शिपिंग बंदरे यासह विविध उद्योग आहेत. या क्षेत्रांमध्ये धोकादायक पदार्थांचा समावेश आहे, जसे की:
रसायने: उत्पादन किंवा औद्योगिक प्रक्रियांमध्ये वापरले जाते.
पेट्रोलियम उत्पादने: गोव्याच्या बंदर पायाभूत सुविधांद्वारे वाहतूक केली जाते.
खाण कचरा: धातू प्रक्रियेशी संबंधित.
किरणोत्सर्गी किंवा जैविक कचरा: वैद्यकीय सुविधा किंवा संशोधन प्रयोगशाळांमधून.
गोव्याचे किनारपट्टीचे स्थान आणि औद्योगिक क्रियाकलापांमुळे विशेषतः बंदर, औद्योगिक क्षेत्रे आणि महामार्गांसारख्या भागात जिथे धोकादायक पदार्थांची वाहतूक केली जाते तेथे हझमतच्या घटनांचा धोका वाढतो.
हजमतच्या घटनांमुळे पदार्थाच्या स्वरूपावर अवलंबून विविध धोके उद्भवू शकतात:
आरोग्य धोके:
विषारी रसायनांच्या संपर्कात आल्याने श्वसनाच्या समस्या, भाजणे किंवा विषबाधा होऊ शकते.
दीर्घकाळ संपर्कात राहिल्याने कर्करोग किंवा जुनाट आजार होऊ शकतात.
पर्यावरणाचे नुकसान:
सांडणे पाण्याचे स्रोत, माती आणि परिसंस्था दूषित करू शकते.
आग आणि स्फोट:
ज्वलनशील पदार्थ पेटू शकतात, ज्यामुळे व्यापक विनाश होऊ शकतो.
निकासी:
मोठ्या प्रमाणात गळतीमुळे जवळपासच्या समुदायांना स्थलांतर करावे लागू शकते.
दूषितता:
किरणोत्सर्गी किंवा जैविक घटक दीर्घकालीन दूषिततेचे धोके निर्माण करू शकतात.
जवळपासच्या हझमत सुविधा ओळखा: तुमच्या घराजवळ किंवा कामाच्या ठिकाणी धोकादायक पदार्थांची वाहतूक किंवा साठवणूक करणारे उद्योग, गोदामे आणि मार्ग जाणून घ्या.
संभाव्य धोके समजून घ्या: तुमच्या प्रदेशात सामान्य असलेल्या धोकादायक पदार्थांचे प्रकार आणि त्यांच्याशी संबंधित धोके जाणून घ्या.
स्थानिक आपत्कालीन तयारीचे मूल्यांकन करा: तुमच्या क्षेत्रातील धोकादायक घटनांसाठी स्थानिक अधिकाऱ्यांकडे कृती योजना आहे का ते तपासा.
राष्ट्रीय आपत्ती व्यवस्थापन प्राधिकरण (NDMA) सारख्या सरकारी संस्था आपत्तीच्या घटनांसाठी अलर्ट जारी करू शकतात.
स्थानिक अधिकारी: जिल्हा आपत्ती व्यवस्थापन कक्ष अनेकदा घटनांदरम्यान अपडेट्स जारी करतात.
वाहतूक किंवा उद्योग चेतावणी: धोकादायक साहित्य हाताळणाऱ्या शिपिंग कंपन्या किंवा कारखान्यांकडून येणाऱ्या सूचनांवर लक्ष ठेवा.
माहिती कशी ठेवावी:
आपत्कालीन प्रसारणे: स्थानिक रेडिओ, टीव्हीचे निरीक्षण करा, किंवा धोक्यांशी संबंधित अपडेटसाठी बातम्या अॅप्स.
समुदाय नेटवर्क: स्थानिक आपत्ती व्यवस्थापन गट आणि अतिपरिचित क्षेत्रांच्या देखरेखीच्या टीमशी जोडलेले रहा.
सरकारी सूचना: गोव्याच्या आपत्ती व्यवस्थापन प्राधिकरणाकडून सूचनांसाठी साइन अप करा.
अधिकृत पोर्टल आणि अॅप्स: रिअल-टाइम इशाऱ्यांसाठी सरकारी किंवा औद्योगिक वेबसाइटना भेट द्या, विशेषतः जर तुम्ही बंदरे किंवा औद्योगिक क्षेत्रांजवळ राहत असाल तर.
कायदे:
आवश्यक असल्यास रिकामे करा: अधिकृत सूचनांचे पालन करा आणि सुरक्षित ठिकाणी जा, विशेषतः जर गळती किंवा गॅस गळती आढळली तर.
तुमचा चेहरा झाकून घ्या: विषारी धुराचा श्वास घेण्यापासून रोखण्यासाठी ओल्या कापडाचा, मास्कचा किंवा स्कार्फचा वापर करा.
तुमची जागा सील करा: जर घरात असेल तर, दूषितता टाळण्यासाठी सर्व खिडक्या, दरवाजे आणि वायुवीजन प्रणाली बंद करा.
निर्जंतुकीकरण करा: जर धोकादायक पदार्थांच्या संपर्कात आलात तर ताबडतोब स्वतःला साबण आणि पाण्याने धुवा.
घटनेची तक्रार करा: कोणत्याही गळती किंवा गळतीची माहिती देण्यासाठी स्थानिक अधिकाऱ्यांना (उदा. गोवा अग्निशमन आणि आपत्कालीन सेवा किंवा आपत्ती प्रतिसाद) कॉल करा.
करू नका:
स्पर्श करू नका: सांडलेल्या कोणत्याही पदार्थाशी थेट संपर्क टाळा, कारण ते विषारी किंवा संक्षारक असू शकते.
सूचनांकडे दुर्लक्ष करू नका: आपत्कालीन प्रतिसादकर्त्यांनी दिलेल्या सूचनांनुसार रिकामे व्हा किंवा जागी आश्रय घ्या.
ज्वाला पेटवणे टाळा: जर ज्वलनशील पदार्थांचा समावेश असेल तर काड्या, मेणबत्त्या किंवा सिगारेट पेटवू नका.
अफवा पसरवू नका: घाबरू नये म्हणून अधिकृत स्त्रोतांकडून सत्यापित माहिती घ्या.
दूषित पाणी वापरू नका: जर पाण्याचे स्रोत धोक्यात आले तर आपत्कालीन पुरवठ्यावर अवलंबून रहा.
धोकादायक पदार्थ गंभीर धोके निर्माण करतात, परंतु योग्य तयारी आणि जागरूकता असल्यास त्यांचे धोके कमी करता येतात. नेहमीच आपत्कालीन किट तयार ठेवा, बाहेर काढण्याच्या मार्गांशी परिचित व्हा आणि तुमच्या परिसरातील धोक्यांबद्दल माहिती ठेवा.
📧 ईमेल: dir-fire.goa@nic.in
(+91) 7391047132 101 / 112
2225500 / 2423101 / 2425101 / 2455400